De Collegiale Sint-Ursmaruskerk van Lobbes

Lobbes is een charmant, idyllisch dorp ten westen van de Metropool, gebouwd op een heuvel aan de voet van de Oude Samber, en de Sint-Ursmaruskerk steekt daar nog bovenuit. De oudste kerk van België, nog te weinig gekend, is een must-see voor wie de Metropool verkent.

Dit jaar viert de kerk haar 1200-jarig bestaan! Een jubileum dat heel 2023 wordt gevierd en een extra reden om de duizendjarige geschiedenis van deze plek te ontdekken!

Ontdek het programma van de festiviteiten op de website gewijd aan het evenement!”

In afwachting dat je de kerk binnenwandelt, kun je hier alvast het artikel herontdekken dat Charleroi Métropole aan de kerk heeft gewijd.

Aan de voet van de collegiale kerk merk je dat deze oudste van alle Belgische kerken dateert van 823. “De kerk is altijd in gebruik geweest. Maar liefst 48 generaties kwamen er hun borelingen dopen, hun doden begraven en bidden”, vertelt een gepassioneerde kenner van deze plek ons.

Witte muren en een houten plafond

Binnen valt de uitzonderlijke eenvoud van de plek op, met strakke witte muren, klassieke ramen en een houten plafond. Helemaal anders dan de stijl die men zich voorstelt van collegiale kerken. “Een gevoel van soberheid, van leegte, met weinig ziel”, beschrijft Laura, een bezoekster, het interieur. En die leegte ontspant haar.

Een ander bezoekend stel, zit in de crypte en ervaart hetzelfde. Ze houden ervan. Hij is volledig verrast door de ongewone stijl: “Het is de omweg waard”. Zij voelt de zachtheid die uit de crypte straalt: “Het is rustgevend, het is magisch.”

Een plek die inderdaad rust biedt tijdens het bezoek.

De atypische stijl van de Collegiale kerk is een ommetje zeker waard.

De eerste grafici-monniken ter wereld

In een hoek van de kerk, tussen de kaarsen en een altaar, ontdekken we een zeildoek met tekeningen. De koster legt uit dat dit de eerste illustraties – ter wereld! – uit de Bijbel zijn, en dat die hier werden gemaakt. Hier, in 1084, ontpopte monnik Goderanus zich tot de allereerste grafisch ontwerper ooit. Hij gaf de Bijbel een compleet ander aangezicht door de eerste letters van de hoofdstukken te illustreren met symbolische gebeurtenissen.

Die illustraties hielpen de monniken de Bijbel met meer bezieling te lezen. Ze maakten echter ook de roddeltongen van de beeldenstormers uit die tijd los. Dit kostbare historische document ligt nu in het museum van het grootseminarie in Doornik, en keert voor feestelijkheden af en toe terug naar Lobbes. Omdat de veiligheid hier niet helemaal kan worden gegarandeerd, ligt dit waardevolle juweeltje ’s nachts veilig achter de tralies van het politiekantoor in Erquelinnes.

Het verhaal van de onfortuinlijke ridder Odin

Hier kun je onmogelijk ontsnappen aan de legendes. Niet alleen het verhaal van Martha, die met haar baby in de put viel, of dat van de vrouw met de kruiwagen die te veel praatte, blijft de bezoekers bij … Ook het verhaal van ridder Odin maakt indruk!

Deze ridder bespioneerde de keizer van Bergen al vele jaren en had zich nooit laten pakken. Tot het moment dat hij zich liet achtervolgen tot in de Collegiale kerk en besloot zich in een graf te verstoppen. Het waren de monniken die hem vonden. Hij lag in het graf, als een levenloos lichaam. Een prachtige, blonde ridder in wapenrusting. Toen de monniken hem ontdekten, sprong de ridder uit het graf, werd achtervolgd en… gevat. Ridder Régnier met de lange nek, die op dat moment bij de monniken was, besloot zijn keizer te wreken en hakte ridder Odin vlak voor de kerk het hoofd af.

De kerk draagt twee sporen van dit verhaal: het graf in de crypte brak tijdens zijn vlucht, terwijl een rode steen, die herinnert aan het bloed dat over de stoep vloeide, aan de voet van de muur aan de ingang ligt. De steen sluit tegenwoordig trouwens een in onbruik geraakte deur af.

Een hoop beenderen op de vloer van de Collegiale kerk

Het is merkwaardig dat de Collegiale kerk werd gebouwd om een kerkhof te kunnen zegenen. Het verhaal gaat dat de arbeiders tijdens de aanleg van de tuinen rond de kerk in 2006 een grote hoop aarde voor de ingang verzamelden. Bij het ochtendgloren was het stof verdwenen en lagen er duizenden beenderen bloot. Beeld je de gezichten van de bewoners eens in toen ze dit zagen!

Iets verder in de tuinen ontdekken we de twee klokkentorens, de ene is Romaans, de andere Karolingisch. Het verhaal gaat dat de eerste klokkentoren in de 11e eeuw werd gebouwd met de hulp van een beer om de materialen te vervoeren, omdat alle paarden en ossen waren vertrokken met de Kruisvaarders.

Bij het aanbreken van de dag lag er een hoop menselijke botten aan de voet van de Collegiale kerk.

De oudste kerk, de oudste wrok

Hier in Lobbes werd ook flink wat wrok gekoesterd. Sinds 1409 en de Slag bij Othée hebben de bewoners van Lobbes het niet meer zo begrepen op die van Binche. Na de nederlaag werden de kanunniken van Lobbes immers onder het bewind van Binche geplaatst. Een machtswissel die ze nooit hebben verteerd. In 2009 organiseerden ze zelfs een ceremonie om een einde te maken aan de wrok tegen Binche.

Na een uurtje op deze plek en enkele toevallige ontmoetingen, is het duidelijk: deze Collegiale kerk en alle geheimen die ze bevat, ondanks haar bescheiden uiterlijk, echt wel een omweg waard is!

De inwoners van Lobbes koesterden 600 jaar lang een wrok tegen die van Binche

Contact:
Sint-Ursmaruskerk
Rue de l’Eglise 1,
6540 Lobbes
+32 (0)71 59 00 23

©Foto’s/Christophe Vandercam